Kim jesteśmy? Nowa publikacja o Polakach we Włoszech

9 marca 2017r. w Ambasadzie Rzeczypospolitej Polskiej w Rzymie odbyła się prezentacja książki pt. „Polacy we Włoszech. Stan aktualny, przemiany i perspektywy” („I Polacchi in Italia. Caratteristiche attuali, cambiamenti, prospettive”) pod redakcją włoskiego Centrum Studiów i Badań IDOS.

Książka w dwóch wersjach językowych (włoskiej i polskiej) została napisana na zlecenie i we współpracy z polskimi przedstawicielstwami dyplomatycznymi i konsularnymi we Włoszech i jest kontynuacją poprzednich badań IDOS-u nad Polonią włoską, które ukazały się 10 lat temu, krótko po wstąpieniu naszego kraju do Unii Europejskiej. Poprzednia publikacja nosi tytuł „Polonia. Nuovo paese di frontiera: da migranti a comunitari” i ukazała się jedynie w języku włoskim. Autorka artykułu miała okazję czynnie uczestniczyć w pracach nad obiema książkami.

Prawie 4,5 miliona Polaków (osób urodzonych w Polsce) mieszka poza granicami kraju, z czego niemal połowa w Niemczech (1 930 136 osób). Kolejne kraje ich osiedlenia to Wielka Brytania (730 050), USA (prawie 500 tys.), Kanada i inne kraje europejskie. Polonia najliczniej reprezentowana jest w Irlandii, we Włoszech, Francji, Holandii i Norwegii (źródło: dane ONZ, 2015).

Jaki obraz Polaków we Włoszech wyłania się na stronach nowej publikacji IDOS-u? Według danych ISTAT z 2015 roku we Włoszech mieszka prawie 98 tysięcy Polaków, z czego 73,3 proc. stanowią kobiety. Pochodzą przede wszystkich z regionów podkarpackich, Małopolski, Lublina (ponad 12 procent!), Dolnego Sląska i Mazowsza. Polacy mieszkają w różnych częściach Włoch, głównie w Lacjum (21 834 osoby), Emilii Romanii (11 542), Kampanii (9 706), Toskanii (8 883) i Lombardii (8 193 osoby). Najwięcej jest ich w stolicach tych regionów: w Rzymie, Neapolu, Bolonii, Mediolanie i Turynie. W Wiecznym Mieście mieszka prawie 12 500 naszych rodaków. W kolejnych mastach jest ich znacznie mniej: w Neapolu 1 327 osoby, w Bolonii 1 131, w Mediolanie 1 053, a w Turynie 864 osoby.

Wysoki procent Polaków stanowią dzieci i młodzież do lat 18. Są to 14.403 osoby, czyli 13,7 proc. spośród 98 tysięcy Polaków zameldowanych w Italii.

Polaków wyróżnia spośród innych nacji wysoki poziom wykształcenia, trzech bowiem na czterech ma wykształcenie co najmniej średnie. Trudno jednak znaleźć im pracę w stopniu odpowiadającym wykształceniu i podlegają ciągłemu ryzyku wykonywania pracy poniżej uzyskanych kwalifikacji ( „brain waste”).

Zdecydowana większość Polaków, bo prawie 90 proc., pracuje w charakterze zatrudnionych (lavoratori dipendenti). Aż 54,3 proc. Polaków wykonuje zawody poniżej zdobytego wykształcenia. Wielu (10,2 proc. pracujących) szuka więc wyjścia decydując się na działalność zawodową na własną rękę, zakładając własne firmy. Aż 50 proc. polskich przedsiębiorców stanowią kobiety, co jest we Włoszech absolutnym ewenementem. Zdecydowana większość Polaków pracuje w sektorze usług. Zatrudnieni przy rodzinach stanowią prawie 38 proc., w budownictwie 9,2 proc., a w restauracjach i hotelach 8,8 proc.

W latach 2005-2015 zawarto ponad 12 tysięcy małżeństw polsko-włoskich. W 10.754 przypadkach mężczyzna jest Włochem, a kobieta Polką.

Obraz Polaków, jaki wyłonił się z badań IDOS-u powstał w dużej mierze na podstawie 600 anonimowych kwestionariuszy, które rozprowadzono wśród Polonii zarówno poprzez Internet, jak i bezpośrednio w miejscach spotkań Polaków, szkołach polskich i dzięki osobistemu zaangażowaniu wielu osób. Autorce tego artykułu bardzo zależało na włączeniu do badań osób niezrzeszonych, bo takich jest przecież najwięcej. Włoski instytut badawczy przeprowadził także 21 wywiadów w Rzymie, Mediolanie i Neapolu, w formie indywidualnej lub grup fokusowych. Analiza kwestionariuszy umożliwiła przetworzenie danych dotyczących integracji zawodowej, społecznej, kulturalnej i politycznej naszych rodaków w Italii, a z drugiej strony pokazała jakie są ich relacje z krajem ojczystym. Na podstawie badań wyłoniono 4 grupy Polaków.

  1. Grupa polsko-włoska (italo-polacchi) stanowi 13,8 proc. badanych. Są oni najlepiej zintegrowani w społeczeństwie włoskim. Wykonują satysfakcjonującą pracę, mieszkają często w mieszkaniach będących ich własnością, ich dzieci uczą się w szkołach włoskich, a rodzice nie żałują, że nie zdobywają wykształcenia w kraju pochodzenia. Nie skarżą się na trudności w dostępie do kościołów z mszami w języku polskim, posługują się bardzo dobrze lub biegle językiem włoskim, czytają prasę włoską i są na bieżąco poinformowani co do spraw lokalnych, głosują we włoskich wyborach samorządowych, często mają też małżonka Włocha/Włoszkę. Jednocześnie utrzymują doskonałe stosunki z Polską, wiedzą co się dzieje w ojczyźnie i oddają głos w wyborach krajowych w polskich przedstawicielstawach dyplomatyczno-konsularnych.

  1. Imigranci zarobkowi (lavoratori immigrati) stanowią większość Polonii włoskiej, bo 47,5 proc. Charakteryzuje ich dobry poziom integracji, ale rzadkie kontakty z Polską. Najczęściej wynajmują mieszkania, często wykonywana przez nich praca nie jest adekwatna do ich wykształcenia. Uczestniczą w umiarkowanym stopniu w życiu polonijnym, ale mają rzadkie kontakty z Polską, sporadycznie wyjeżdżają do kraju, niewiele wiedzą o tym, co się dzieje w ojczyźnie. Mówią po włosku i czytają prasę włoską.

  1. Niezadowoleni/nostalgicy (insoddisfatti-nostalgici) są trzecią najliczniejszą grupą (prawie 30 proc.). Charakteryzuje ich niewysoki poziom integracji w społeczeństwie włoskim i silne więzi z Polską. Praca, jaką wykonują nie satysfakcjonuje ich, podobnie jak i mieszkania, które wynajmują. Z moich prywatnych spostrzeżeń wynika, że najwięcej osób właśnie z tej grupy decyduje się na powrót na stałe do Polski.

  1. Najsłabiej zintegrowana grupa osób (poniżej 10 proc. ogółu Polaków) charakteryzuje się niskim poziomem adaptacji we Włoszech i rzadkimi kontaktami z Polską. Jest to jednocześnie grupa o najniższych dochodach. Włoscy socjologowie nazwali umownie tę grupę „fasce deboli”.

Bogactwem omawianej publikacji jest sekcja „Oblicza Polonii: portrety Polaków we Włoszech”, w której czytelnik ma okazję zapoznania się z prawdziwymi historiami życia osób w różnym wieku i wykonujących najróżniejsze zawody. Najmłodszy Paweł Rzepczak urodził się w 1995 roku, a zatem portrety nie skupiły się jedynie na osobach starszych i zasłużonych dla Polonii. Poznacie Państwo sylwetki tych, którzy mieszkają tu dzisiaj i których może gdzieś spotkaliście…

W świetle wyników badań przeprowadzonych przez instytut IDOS, Polacy stanowią jedną z najlepiej zintegrowanych nacji we Włoszech. Fakt, iż pomimo kryzysu na tutejszym rynku pracy w ostatnim dziesięcioleciu stan liczbowy Polaków w Italii nadal wzrasta (biorąc pod uwagę także osoby, które uzykały obywatelstwo włoskie i drugie pokolenie) potwierdza, że przyczyny migracji Polaków nie są bynajmniej jedynie natury zarobkowej, ale są wiele bardziej złożone.

Osoby zainteresowane mogą uzyskać publikację zwracając się do IDOS-u na adres: Centro Studi e Ricerche IDOS, via Arrigo Davila 16, 00179 Roma (e-mail: [email protected] ).

                                Agnieszka Martina Bladowska




Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *