To jest najważniejsze sanktuarium Polski. Sanktuarium religijne i narodowe zarazem. Duchowa stolica naszego kraju.
W Częstochowie, na Jasnej Górze, u stóp cudownego wizerunku Matki Bożej, sprawy osobiste łączą się ze sprawami narodowymi. Od wieków bowiem pielgrzymują tu Polacy, by zawierzać Maryi i Królowej Polski wszystko to, co trudne i radosne, w życiu indywidualnym i życiu ojczyzny. I aby ze spotkań z Matką Bożą czerpać siły do odnowy duchowej i moralnej. Co roku na Jasną Górę przybywa około czterech milionów pielgrzymów, głównie z Polski, ale także z zagranicy, co sprawia, że jest to jedno z największych światowych sanktuariów maryjnych. A wizerunek Matki Bożej Częstochowskiej jest rozpoznawalny szeroko w świecie.
Początki sanktuarium na Jasnej Górze sięgają 1382 roku, kiedy książę Władysław Opolczyk sprowadził z Węgier paulinów. Dwa lata później przekazał im w opiekę zakupiony w ziemi halickiej obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem, który według legendy miał być namalowany przez samego św. Łukasza Ewangelistę na desce ze stołu w domu Świętej Rodziny w Nazarecie. Późniejsze badania potwierdziły, że obraz pochodzi z XIV wieku, ale jego autor, ze szkoły włoskiej, pozostaje nieznany. Na obrazie, o typie w ikonografii nazywanym hodegetrią, centralną postacią jest Maryja, która podtrzymuje na ręku Dzieciątko. Ciemna karnacji postaci sprawia, że ikona nazywana jest obrazem Czarnej Madonny. Kilka ran na twarzy Maryi to pozostałość napadu na klasztor w XV wieku husytów, rabunek i zniszczenie obrazu, który następnie poddany był naprawom na dworze Jagiellonów w Krakowie.
.
.
Obraz Matki Bożej, który od XV wieku znajduje się w gotyckiej kaplicy, szybko zasłynął wieloma cudami i łaskami, co potwierdzają składane od stuleci cenne wota. W 1717 roku nastąpiła koronacja obrazu papieskimi złotymi koronami przekazanymi przez Klemensa XI. Po zrabowaniu ich w 1909 roku, rok później, w 1910 nastąpiła rekoronacja za zgodą papieża Piusa X. On to też w 1904 roku ustanowił święto Matki Boskiej Częstochowskiej.
Szczególną rolę w dziejach narodu Jasna Góra zaczęła odgrywać począwszy od XVII wieku. W 1655 roku niepowodzeniem Szwedów zakończyło się czterdziestodniowe oblężenie klasztoru bronionego niewielkimi siłami pod duchowym dowództwem przeora o. Augustyna Kordeckiego (na początku XVII budowa fortyfikacji zamieniła klasztor w twierdzę). I chociaż militarnie nie był to punkt przełomowy w wojnie ze Szwedami, to na pewno był przełomem duchowym. W lutym 1657 roku król Jan Kazimierz na Jasnej Górze dziękował Matce Bożej za ocalenie ojczyzny. Wcześniej, bo 1 kwietnia 1656 roku we Lwowie złożył Matce Boże śluby (tzw. śluby lwowskie); prosząc o pomoc w obronie ojczyzny przed potopem szwedzkim, ogłosił Maryję Królową Polski.
Na Jasnej Górze królowie i możnowładcy, ludzie wszystkich stanów szukali wsparcia w czasach trudnych dla ojczyzny. W okresie zaborów, gdy nie mieliśmy państwa ani stolicy, duchową stolicą Polaków stała się właśnie Jasna Góra. Tutaj spotykali się rodacy ze wszystkich zaborów, krzepiąc ducha, umacniając tożsamość narodową. Podobnie było w okresie PRL. Wzorem ślubów królewskich Jana Kazimierza 26 sierpnia 1956 roku około miliona Polaków złożyło Jasnogórskie Śluby Narodu, które napisał więziony przez władze komunistyczne prymas Polski kard. Stefan Wyszyński. Polacy przyrzekali uczynić wszystko, by w czasach „potopu komunistycznego” pozostać wiernym Bogu i Ewangelii oraz żyć cnotami Maryi, którą, jak w 1656 roku, uznali za Królową narodu polskiego.
Natomiast 3 maja 1966 roku na zakończenie Wielkiej Nowenny, 300 tys. pielgrzymów z prymasem na czele złożyło tutaj Akt zawierzenia Narodu Polskiego Maryi za wolność Kościoła w Polsce i świecie. Ten Akt, a wcześniej dziewięcioletnia Wielka Nowenna, która przygotowywała do milenium chrztu Polski, były duchowym i moralnym fundamentem polskiej drogi do wolności. Owocem wielkiego milenijnego dzieła była wolność odzyskana przez Polskę w 1989 roku.
„Jasna Góra jest sanktuarium narodu. Można na różne sposoby pisać dzieje Polski, zwłaszcza ostatnich stuleci, można je interpretować wedle wielorakiego klucza. Jeśli jednakże chcemy dowiedzieć się, jak płyną te dzieje w sercach Polaków, trzeba przyjść tutaj. Trzeba przyłożyć ucho do tego miejsca. Trzeba usłyszeć echo życia całego narodu w Sercu jego Matki i Królowej!” – mówił Jan Paweł II na Jasnej Górze 4 czerwca 1979 roku podczas pierwszej pielgrzymki do Polski.
Jan Paweł II ukochał Jasną Górę, tak jak kard. Stefan Wyszyński, i miliony innych. Karol Wojtyła był tutaj ponad 100 razy, sześć razy pielgrzymował jako papież, Stefan Wyszyński był 136 razy. Byli także Benedykt XVI i papież Franciszek, a wcześniej zarówno abp. Achille Ratti, nuncjusz w odrodzonej Polsce, późniejszy papież Pius XI, jak ks. Angello Giuseppe Roncalli, późniejszy papież Jan XXIII. Papieżowi Pawłowi VI przyjazdu do Częstochowy dwukrotnie odmówiły władze PRL.
Wśród czterech milionów pielgrzymów, którzy co roku przyjeżdżają na Jasną Górę, około ćwierć miliona stanowią piesi pątnicy. Piesze pielgrzymki do Czarnej Madonny mają w Polsce kilkuwiekową tradycję. Najstarsza udokumentowana tego typu piesza od 1626 roku przychodzi z Gliwic. Druga w chronologii jest pielgrzymka kaliska, a pątnicy, jako jedyni, przemierzają trasę pieszo w obie strony, łącznie 640 kilometrów.
Wyrazem czci i miłości dla Maryi w Jej cudownym, jasnogórskim wizerunku są składane jej dary, m.in. drogocenne sukienki. Obecnie jest ich dziesięć, a najstarsze pochodzą z XVII wieku. Ale dar najcenniejszy, umieszczony obok obrazu, złożył Matce Bożej Jan Paweł II. Po prawej stronie obok złotej papieskiej róży wisi splamiony krwią biały pas. Karol Wojtyła miał go na sobie w dniu zamachu na życie 13 maja 1981 roku.
Ewa K. Czaczkowska, dziennikarka, historyk. Przez wiele lat pracowała w dzienniku „Rzeczpospolita”. Adiunkt w Instytucie Edukacji Medialnej i Dziennikarstwa UKSW. Autorka książek m.in. „Kardynał Wyszyński. Biografia”, „Siostra Faustyna. Biografia Świętej”.
Projekt finansowany ze środków Kancelarii Prezesa Rady Ministrów w ramach konkursu Polonia i Polacy za granicą 2023 r.
*Publikacja wyraża jedynie poglądy autora i nie może być utożsamiana z oficjalnym stanowiskiem Kancelarii Prezesa Rady Ministrów.
Źródło DlaPolonii.pl
