Tradycja kościuszkowska w Szwajcarii w Muzeum Polskim w Rapperswilu i w Muzeum im. Tadeusza Kościuszki w Solurze – Drugi Rapperswil

15 października 2017 r. minęło dwieście lat od śmierci Tadeusza Kościuszki w Szwajcarii w Solurze. Pamięć o Kościuszce jest wciąż żywa i pielęgnowana zarówno przez Muzeum Polskie w Raperswilu, jak i Muzeum Kościuszki w Solurze.

Muzeum Polskie w Rapperswilu

Muzeum Narodowe Polskie zostało otwarte 23 października 1870 roku w Rapperswilu nad jez. Zuryskim. A zatem liczy już sobie 147 lat. Jego fundatorem był hr. Władysław Bloer-Plater (1806 – 1889) rodem ze Żmudzi, uczestnik powstania listopadowego, który od 1846 r. mieszkał w Szwajcarii.

W 1870 r. Plater wydzierżawił na 99 lat opustoszały i częściowo zrujnowany zamek w Rapperswilu , który zobowiązał się wyremontować , by tam umieścić muzeum pamiątek polskich. Remont zamku trwał dziesiątki lat, a jego koszty ponosił z wielkim trudem w końcu niezbyt zamożny hr. Plater.

Istnienie Muzeum jest wyjątkowo skomplikowane, a ponadto nie było ciągłe. Używa się umownego określenia: pierwszy, drugi i trzeci Rapperswil.

 

Pocztówka przedstawiająca Rapperswil

 

II – Drugi Rapperswil to lata 1936 – 1951.W 1936 r. została otwarta na zamku raperswilskim wystawa współczesnej sztuki polskiej, która zgromadziła prace ponad 70 artystów wśród nich dzieła Cybisa czy Skoczylasa. Komisarzem wystawy , a później dyrektorem Muzeum została młoda absolwentka ASP Halina Jastrzębowska-Kenarowa (1907 – 2003). Wystawa odniosła wielki sukces, zwiedziło ją ponad 4 tys. osób, sprzedano 42 obrazy za kwotę 6.600 franków. Sukces ten przyśpieszył decyzję o powołaniu w 1937 r. Muzeum Polski Współczesnej. Na wystawę stałą Muzeum składały się mapy, diagramy, plansze, fotografie krajobrazów Polski. Ale były też eksponaty folklorystyczne, model transatlantyku m/s „Piłsudski” i inne. Ekspozycję stałą uzupełniała wystawa czasowa współczesnej grafiki polskiej (m.in. Wł. Skoczylasa, T. Kulisiewicza).

Z chwilą wybuchu II wojny wszystko się zmieniło. Ograniczone środki finansowe na istnienie Muzeum przekazywał rząd polski na uchodźstwie.

Kolejna zmiana nastąpiła latem 1940 r. kiedy to licząca ok. 12 tys. żołnierzy 2.Dywizja Strzelców Pieszych walcząca pod dowództwem gen. Bronisława Prugar-Ketlinga po upadku Francji przekroczyła granicę francusko-szwajcarską i została internowana.

 

Muzeum podjęło współpracę z dowództwem dywizji w zakresie działalności oświatowo-kulturalnej. Powstała biblioteka okrężna obsługująca obozy internowanych, otwierano w Rapperswilu wystawy żołnierskich prac plastycznych i wyrobów rzemiosła artystycznego. Muzeum wydawało podręczniki dla uczących się żołnierzy , biuletyn „W kraju i na obczyźnie”.

Widokówka: Rapperswil

W końcowym stadium wojny rząd londyński zwlekał z decyzją przekształcenia Muzeum Polskiego w Rapperswilu z jednostki podległej MSZ na samodzielną osobę prawną (nie będącą własnością Państwa, a np. niezależnej fundacji). Wielomiesięczna zwłoka spowodowała, że kiedy poseł rządu londyńskiego w Bernie otrzymał wreszcie dyspozycje złożenia odpowiedniego aktu, okazało się, że przestał być oficjalnie uznawany przez rząd szwajcarski. Szwajcaria uznała już powołany w Warszawie w następstwie uchwał jałtańskich tzw. Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej , który przejmując w sierpniu 1945 r. Poselstwo RP w Bernie przejął i Muzeum. Przybyły z kraju poseł Jerzy Putrament, a później Julian Przyboś mieli za cel przemienić rapperswilską placówkę w tubę propagandy komunistycznej. W 1949 r. władze miasta Rapperswil wymówiły umowę najmu , co rozpoczęło trwający blisko trzy lata spór. W 1951 r. sąd związkowy w Lucernie wydał wyrok ostateczny i prawomocny na korzyść gminy Rapperswil. Polacy musieli opuścić zamek. W 1952 r. zbiory zostały wywiezione do Polski.




Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *