Promocja polskiej kultury za granicą nie jest efektywna – raport NIK

Po skontrolowaniu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Ministerstwa Spraw Zagranicznych, Instytutu Adama Mickiewicza, Międzynarodowego Centrum Kultury, Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej, Instytutu Książki oraz sześciu Instytutów Polskich w Londynie, Tel Awiwie, Pekinie, Nowym Jorku, Berlinie i Kijowie NIK doszedł do wniosku, że promocja polskiej kultury za granicą nie jest efektywna. Brakuje długofalowych planów, budżetów przeznaczonych na ich realizację, diagnozowania potrzeb, monitorowania skuteczności działań i dobrej współpracy między instytucjami.

NIK przeprowadził kontrole w tym obszarze ponieważ Polska spadła w światowym rankingu marek narodowych Anholt-GfK Nation Brands Index , w 2016 roku Polska zajęła 26 miejsce, a rok później 27. Wyniki wcześniejszych kontroli: promocji kultury polskiej na świecie (2011 rok), promocji gospodarczej Polski (2016) i promocji turystycznej Polski (w opracowaniu), były zawsze niezadowalające.

Do dziś, zdaniem Naczelnej Izby Kontroli, brakuje tak  dokumentu dotyczącego promocji polskiej kultury za granicą, który dokładnie określałby cele, kierunki, narzędzia oraz system pomiaru skuteczności i efektywności jak i organu, który mógłby zająć się jego stworzeniem. Izba zaapelowała do premiera o stworzenie zintegrowanego systemu promocji polskiej kultury za granicą. Kolejne problemy to: ograniczona współpraca międzyresortowa, rozproszenie zadań i niewyodrębnianie środków finansowych.

Raport zawiera też stwierdzenie, że „nie da się ocenić, czy państwo skutecznie popularyzuje swoją kulturę za granicą”. Powodem tego ma być brak odpowiedniej koordynacji pomiędzy ponad 120 jednostkami podlegającymi pod MKiDN oraz MSZ. W latach 2013-2018 MKiDN na promocję polskiej kultury wydało 2,8 mld zł, jednak nie wiadomo, jaka część tej kwoty była przeznaczona na promocję zagraniczną. W związku z tym Izba postanowiła przeanalizować wydatki podległych resortowi instytucji.

Źródło: nik.gov.pl

Instytut Adama Mickiewicza, który ma prezentować kulturę polskią na świecie, w badanym okresie współorganizował 4656 wydarzeń kulturalnych, którysz koszt zamknął się kwotą 151 mln zł. NIK zwrócił uwagę na nieprawidłowości, np. podpisanie umowy z firmą Scorpio Film 1 w październiku 2017 roku na koprodukcję filmu „Jack Strong”, do którego Instytut dołożył 1 mln zł brutto. Według NIKpieniądze te zostały wydane „w sposób nierzetelny, bowiem w tym przypadku nie można mówić ani o oszczędności, ani o efektywności działań, czego wymaga ustawa o finansach publicznych”.

Równie dużo uwag Izba miała w stosunku do Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej, który w latach 2013-2018 na promocję polskiego filmu za granicą wydał prawie 61 mln zł. Zdaniem Izby oceny ośmiu z dwunastu wniosków realizowanych w ramach corocznego programu „Polska promocja filmu za granicą” były niezgodne z wymogami ustawy o kinematografii.

NIK za to nie stwierdził nieprawidłowości ani w Międzynarodowym Centrum Kultury, które w badanym okresie przeznaczyło na promocję polskiej kultury za granicą niemal 6,4 mln zł czy w   Instytucie Książki, którego wydatki wyniosły31,5 mln zł.

W MSZ w latach 2013-2018 (pierwsze półrocze) na ten rodzaj promocji przeznaczono w sumie 102,4 mln zł, z czego prawie 71 mln dostały Instytuty Polskie.

Źródło: nik.gov.pl

Kontola NIK  obejmowała pracę Instytutów w latach 2013-2017 i wykazała, że wydały one na promocję 20-21 proc. swoich budżetów, co stanowi około 17,5 mln zł. W 18 przedsięwzięciach wykryto nieprawidłowości, jak np zawieranie przez Instytut w Berlinie umów z osobami fizycznymi na kwoty wykraczające poza limit ustalony przez ministerstwo.

W poddanym kontroli okresie Instytuty prowadziły swoją działalność bazując na doświadczeniu osób zarządzających placówkami. Do komunikacji wykorzystywano strony internetowe, profile w mediach społecznościowych i kanały na YouTubie.

W wyniku kontroli Izby, w grudniu 2018 roku MSZ i MKiDN podpisały porozumienie o współpracy w zakresie promocji kultury za granicą. MSZ poinformowało także o zamiarze wprowadzenia nowego modelu planowania, który ma umożliwić pomiar skuteczności prowadzonych przez Instytuty działań.

Raport z kontroli został zamieszczony na stronie Najwyżej Izby Kontroli we wrześniu 2019 roku.

Korespondencja: Ewa Trzcińska, dziennikarka, ekspert biznesowy, doświadczony organizator eventów biznesowych i targowych, tłumaczka języka włoskiego. Kontakt [email protected]




Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *