Jak zauważa dr Agnieszka Jasińska, językoznawczyni i nauczycielka języków z Uniwersytetu
Pedagogicznego w Krakowie, ekspert kampanii #KtoTyJesteś, na lektoratach języka polskiego na
wielu polskich uczelniach pojawia się coraz więcej młodych ludzi z polskimi korzeniami, urodzonych
poza granicami kraju. Są to studenci programu Erazmus, albo beneficjenci programów wymiany ze
Wschodem. Część z nich posiada Kartę Polaka i planuje skorzystać z możliwości pozostania na dłużej
w Polsce. Druga część stara się o Kartę mając świadomość, jak wiele możliwości otwiera się po jej
otrzymaniu. Przyznanie Karty Polaka poprzedza egzamin z języka polskiego na poziomie
podstawowym. Osoby, którym udało się zorganizować sobie pobyt w Polsce na podstawie tego
dokumentu, szybko orientują się, że elementarna znajomość języka to za mało, żeby móc studiować
po polsku, czy podjąć tutaj pracę.W badaniu, które przeprowadziłam w październiku 2021 roku wśród studentów i osób pracujących
polskiego pochodzenia, około 50% badanych określiło swój poziom językowy na poziomie wyższym
niż B1. W grupie tej jest jednak silne zróżnicowanie kompetencyjne: prawie 20% to osoby mówiące
biegle po polsku (C2), a 15% deklaruje poziom C1. Pozostałe osoby wskazują poziom B2, albo poziom
B1+. Druga połowa badanych prezentuje poziom B1 lub A2 – mówi dr Jasińska.
Każdy z badanych podjął mniejszy lub większy wysiłek, żeby doskonalić swój język polski. W jaki
sposób szlifują oni swoje umiejętności? Najczęściej uczą się albo przed przyjazdem do Polski (60%),
albo podczas pobytu tutaj. Mają doświadczenie uniwersyteckie na Ukrainie, Białorusi, ale też w
Polsce (80%). Niektórzy uczęszczają na kursy przy placówkach polskich za granicą i w szkołach
językowych w Polsce (15%). Niewielki procent zawdzięcza swoją biegłą znajomość języka polskiego
rodzinie (5%). Należy pamiętać, że młodzi ludzie ze Wschodu to drugie, albo trzecie pokolenie
polskich emigrantów w tym regionie. Ich polszczyzna jest więc dziedziczona głównie dzięki dziadkom
lub pradziadkom.
-Jak wcześniej zasygnalizowałam ich polszczyzna to język „domowy”, związany ze sferą prywatną, z
relacjami rodzinnymi, świętami i tradycjami. Jest on świetną bazą wyjściową, daje podstawy do
efektywnej komunikacji ustnej, ale wymaga doskonalenia rejestru oficjalnego, a w przypadku osób
planujących studia i pracę – także odmiany specjalistycznej z dziedziny, którą studiuje/w której
pracuje osoba dwujęzyczna z polskimi korzeniami – podkreśla dr Jasińska.
Każdy z badanych podjął mniejszy lub większy wysiłek, żeby doskonalić swój język polski. W jaki
sposób szlifują oni swoje umiejętności? Najczęściej uczą się albo przed przyjazdem do Polski (60%),
albo podczas pobytu tutaj. Mają doświadczenie uniwersyteckie na Ukrainie, Białorusi, ale też w
Polsce (80%). Niektórzy uczęszczają na kursy przy placówkach polskich za granicą i w szkołach
językowych w Polsce (15%). Niewielki procent zawdzięcza swoją biegłą znajomość języka polskiego
rodzinie (5%). Należy pamiętać, że młodzi ludzie ze Wschodu to drugie, albo trzecie pokolenie
polskich emigrantów w tym regionie. Ich polszczyzna jest więc dziedziczona głównie dzięki dziadkom
lub pradziadkom.
Jak wcześniej zasygnalizowałam ich polszczyzna to język „domowy”, związany ze sferą prywatną, z
relacjami rodzinnymi, świętami i tradycjami. Jest on świetną bazą wyjściową, daje podstawy do
efektywnej komunikacji ustnej, ale wymaga doskonalenia rejestru oficjalnego, a w przypadku osób
planujących studia i pracę – także odmiany specjalistycznej z dziedziny, którą studiuje/w której
pracuje osoba dwujęzyczna z polskimi korzeniami – podkreśla dr Jasińska.
Wielu badanych zdaje sobie sprawę, że dwujęzyczność, to ważny atut w podjęciu studiów czy
podczas poszukiwania pracy. W pytaniu o korzyści płynące z bycia osobą dwujęzyczną aż 80%
wskazuje dużo większą możliwość studiowania czy zarabiania w Polsce.
– Wielu z moich badanych dostrzega też dodatkowe przywileje wynikające ze znajomości dwóch języków, takie jak lepsze zarobki i bogatsza oferta na rynku pracy – mówi dr Jasińska. Oprócz tego ponad 60% badanych jest
zdania, że znajomość drugiego języka poszerza horyzonty i umożliwia bardziej świadome podróżowanie. Prawie 50% badanych uważa, że znajomość języka polskiego pozwoliła im na szybszą integrację z Polakami, znalezienie przyjaciół i partnera/partnerki. Dla 40% respondentów znajomość języka polskiego oznacza ogólny rozwój intelektualny i osobowościowy. 1
Zdecydowana większość z badanych musiała się przygotować do rozmowy kwalifikacyjnej o pracę,
czy wykonać szereg czynności formalnych umożliwiających podjęcie studiów w Polsce. Zapytani o to,
jak przygotować się do pracy czy studiów w Polsce, wszyscy badani zwracają uwagę na konieczność
doskonalenia języka oficjalnego. Bardzo ważna jest też dla nich poprawność językowa, zarówno w
mowie jak i w piśmie. Badani wskazują, że największym wyzwaniem jest dla nich nauka języka
pisanego. Wśród metod na oswojenie się z „modelową” polszczyzną zgodnie wymieniają czytanie
polskiej literatury oraz jak najczęstsze pisanie w języku polskim.
Jakie metody uczenia się języka polskiego preferują osoby polskiego pochodzenia biorące udział w
badaniu? Niektórzy pracują nad polszczyzną sami, korzystając z wyszukiwarek internetowych i
szablonów rozmów i wzorów pism użytkowych w sieci (40%), inni preferują zorganizowane zajęcia
językowe, podczas których, szlifują swoje umiejętności pod okiem nauczyciela (60%).
Projekt finansowany ze środków KPRM w ramach konkursu Polonia i Polacy za Granicą 2021.
Publikacja wyraża jedynie poglądy autora i nie może być utożsamiana z oficjalnym stanowiskiem
Kancelarii Prezesa Rady Ministrów RP.
O Fundacji „Pomoc Polakom na Wschodzie”
Fundacja „Pomoc Polakom na Wschodzie” została powołana w 1992 roku jako strategiczna Fundacja
Skarbu Państwa, podlegająca pod nadzór merytoryczny Ministerstwu Spraw Zagranicznych.
Od samego początku realizuje programy skierowane do Polaków mieszkających poza granicami kraju.
Podtrzymywanie polskości poprzez upowszechnianie znajomości języka polskiego jest podstawowym
celem statutowym Fundacji.
