Historia polskiej emigracji nie jest skończoną narracją. Każdego dnia, z roku na rok, z dekady na dekadę tworzą się kolejne wątki i konteksty, odnoszące się do wędrówki Polaków po świecie. W ostatnich latach z kraju emigracyjnego staliśmy się krajem imigracyjnym. Nad rolą historycznych i współczesnych migracji niejednokrotnie zastanawiali się artyści. Muzeum Emigracji w Gdyni zaprosiło kilku z nich do współpracy w ramach projektu „SUPLEMENT”, żeby poprzez swoje działania dopełnili historię migracji opowiedzianej na wystawie stałej.
„SUPLEMENT” to kuratorski cykl prezentacji dzieł artystów sztuk wizualnych, odnoszący się do kwestii asymilacji w procesie migracji. W ramach cyklu na przestrzeni kilku miesięcy odbędą się trzy interwencje artystyczne, które zostaną czasowo włączone w treść wystawy stałej Muzeum Emigracji w Gdyni.
– Zaproszeni do projektu artyści i ich prace pozwalają włączyć w główną narrację ekspozycji stałej wątki, które z różnych powodów nie mogły się na niej pojawić. Analizują szczeliny i pęknięcia w oficjalnej opowieści o migracjach, wyszukując i reprezentując tematy i zjawiska pomijane, marginalizowane lub wykluczane – mówi kurator projektu Maksymilian Bochenek.
Jako pierwsza zostanie zaprezentowana wielokanałowa projekcja wideo C.T. Jaspera i Joanny Malinowskiej „Halka/Haiti. 18°48’05”N 72°23’01”W”, która była pokazywana w 2015 roku w polskim pawilonie podczas Biennale Sztuki w Wenecji.
Praca jest dokumentacją „Halki” Stanisława Moniuszki, wystawionej wśród lokalnej społeczności w Cazale – wiosce na Haiti. Do dzisiaj mieszkają w niej potomkowie polskich żołnierzy z legionów napoleońskich, wysłani w 1802 i 1803 roku przez Bonapartego, by pomóc zdusić bunt pochodzących z Afryki niewolników na ówczesnym kolonialnym San Domingo. Polacy ostatecznie sprzeciwili się dowódcom i stanęli po stronie rewolucjonistów. W ciągu dwóch lat francuska armia została pokonana. W uznaniu zasług Polaków konstytucja wolnego Haiti przyznała im specjalne przywileje zrównujące ich z obywatelami republiki. Współcześnie Cazalczycy mówią o sobie Le Poloné i noszą lokalne wersje polskich nazwisk.
Wystawiając „Halkę” wśród potomków polskich legionistów autorzy projektu postawili pytanie: czy taki eksport polskiej opery może być czymś więcej niż gestem kulturalnej kolonizacji lub promocji? Czy dzieło operowe, praktycznie nieobecne na arenie międzynarodowej, rzeczywiście ma moc reprezentowania narodowej tożsamości? Jak ta tożsamość może być konstruowana w XXI wieku i na ile można ją przetłumaczyć na inne kody kulturowe? Czy rewolucyjny potencjał „Halki” może wybrzmieć wspólnie z historycznymi wydarzeniami, by połączyć, choć na chwilę dwie społeczności odległe od siebie tak geograficznie, jak i kulturowo?
Kolejne odsłony „SUPLEMNTU” to „Cel pobytu” Yrriego Bileya oraz „… że Cię nie opuszczę” Lesi Pczołki i Uladzimira Hramovitcha. Tytuł projektu „Cel pobytu” odnosi się do pytania zadawanego artyście podczas przekraczania granicy innego kraju. Nawiązuje też do emigracji przedmiotów, które wraz z nim wkraczają w nowe środowisko. To właśnie te migrujące wraz z nim, nieraz przez całe życie
przedmioty, a zebrane obecnie w nowym domu we Wrocławiu, zobaczymy na wystawie w Muzeum. „Ślub” natomiast będzie działaniem performatywnym, odwołującym się do roli współczesnych instytucji publicznych w procesach nadawania lub pozbawiania migrantów i migrantek podstawowych praw obywatelskich.
Realizacje w ramach cyklu „SUPLEMENT” stanowią uzupełnienie treści wystawy o aktualne tematy, zjawiska i zdarzenia, wpisujące się we współczesną debatę o roli historycznych i współczesnych migracji.
W dniu otwarcia wystawy 4 czerwca o godz. 17:00 odbędzie się spotkanie z artystami, które poprowadzi Aleksandra Grzonkowska – historyczka sztuki, kuratorka i badaczka. W tym dniu wystawa stała będzie czynna do godz. 20:00, a w godz. 17:30 – 20:00 wstęp będzie bezpłatny. Wejście na wystawę stałą na podstawie bezpłatnego biletu – do pobrania w kasie. Ostatnie wejście na wystawę stałą o godz. 19:00.
SUPLEMENT
kurator: Maksymilian Bochenek
Muzeum Emigracji w Gdyni / ostatnia sala wystawy stałej
ul. Polska 1
„Halka/Haiti. 18°48’05”N 72°23’01”W”
Joanna Malinowska & C.T. Jasper
05.06.-10.07.
Spotkanie z artystami: 04.06. godz. 17:00
„Cel pobytu”
Yuriy Biley
17.07.-14.08.
„… że Cię nie opuszczę”
Lesia Pczołka & Uladzimir Hramovitch
28.08. – 02.10.
