Sensoryczny Tłumacz Języka Migowego (STJM), choć wygląda jak rękawica opleciona czerwonymi kablami, jest zaawansowanym urządzeniem do przetwarzania alfabetu języka migowego na język polski. Skonstruowali go uczniowie Akademickiego Liceum Ogólnokształcącego Politechniki Białostockiej, a ich wynalazek już zebrał prestiżowe nagrody na świecie i zachwycił pomysłowością.
Wszystko zaczęło się od pewnej głuchej osoby, która przyszła na komisariat białostockiej policji, by zgłosić przestępstwo. Posługiwała się tylko językiem migowym. Niestety, choć policjanci odbyli kilka lat wcześniej kurs języka migowego, nikt nie był w stanie odebrać zeznań. Dopiero specjalnie zatrudniony tłumacz pomógł załatwić sprawę – ze sporym opóźnieniem. Jak się okazało, tłumaczy języka migowego jest w Białymstoku tak mało, że na poradę trzeba czekać nawet kilka dni. Tak powstał pomysł stworzenia specjalnej sensorycznej rękawicy, która przetłumaczy język migowy na język polski. Oczywiście nie zastąpi całkowicie prawdziwego tłumacza, ale z pewnością pomoże porozumieć się podczas interwencji policji czy załatwiania spraw urzędowych.
Na razie gotowy jest pierwszy prototyp rękawicy. Urządzenie potrafi sprawnie przetłumaczyć, litera po literze, alfabet polskiego języka migowego na alfabet języka polskiego i ułożyć go w wyrazy zapisane na ekranie smartfona. W przyszłości osoba migająca założy dwie rękawice i specjalną opaskę z żyroskopem na czoło. – Kiedy ta osoba zacznie migać, czujniki na rękawicach przekażą te informacje do mikrokontrolera, gdzie zostaną one przetworzone w dane, które potrafi sczytać algorytm. Wyjściowe dane będą przekształcone na polskie zdania, które zostaną następnie przeprowadzone przez syntetyzator mowy i będziemy mogli usłyszeć to, co zostało powiedziane – opisuje prototyp i dalsze prace nad nim Ewa Karp, zajmująca się w projekcie kwestiami językowymi.
Jak tłumaczy, na znaczenia znaków i zdań w języku migowym nie składają się tylko ruchy samych rąk, ale również głowy, stąd plan, by w skład urządzenia wchodził także żyroskop. – Wystarczy, że potrząśniemy głową w geście zaprzeczenia i cały sens zdania zmienia się o 180 stopni. Jest wiele takich zwrotów czy wyrazów, którym możemy zaprzeczyć poprzez potrząśnięcie głową. Tego już sama rękawica nie rozpozna – mówi Ewa Karp. Nie wiadomo jeszcze, jak rozwiązać kwestie stopniowania przymiotników. Projektanci mają jednak nadzieję, że docelowo uda się tak zaprogramować rękawicę, by dokonywała tłumaczeń z kontekstu.
Prace nad rękawicą rozpoczęły się we wrześniu ubiegłego roku. Pięcioosobowy zespół to koledzy z klasy o profilu matematyczno-fizyczno-informatycznym. Elektroniką zajmują się Michał Łukaszuk i Jakub Kokoszkiewicz, programowaniem Paweł Buczyński, a Ewa Karp wzięła na siebie interpretację języka migowego. Zespół zebrał i wspiera pomysłodawca projektu Konrad Olifier. Większość prac wykonano w szkole podczas zajęć z robotyki, a część elementów do rękawicy wykonują podwykonawcy, m.in. krawiec, który szyje rękawicę według specjalnego wzoru. – Praca z tak wspaniałymi ludźmi to wielka przyjemność. Wystarczy pokazać im podstawy, a potem już nie przeszkadzać – śmieje się Grzegorz Nowik, nauczyciel fizyki, robotyki i autorskiego przedmiotu „internet rzeczy” z Akademickiego Liceum Ogólnokształcącego Politechniki Białostockiej, opiekun innowatorów. To na jego zajęciach w pierwszej klasie uczniowie budowali pierwsze roboty i poznawali podstawy programowania, mikroprocesorów, obsługi czujników i modelowania 3D. Jak ocenia nauczyciel, poza czterema szkolnymi godzinami zajęć z robotyki w tygodniu zwycięska piątka poświęca na prace przy rękawicy co najmniej trzy godziny dziennie.
Wynalazek białostockich uczniów spotkał się z dużym zainteresowaniem na świecie. Wiosną zajął pierwsze miejsce w ogólnopolskim konkursie Młodego Innowatora 2022 oraz w Międzynarodowym Turnieju Robotic Tournament, gdzie oprócz miejsca na podium otrzymał nagrodę publiczności. Wynalazek z Białegostoku trafił także do finału konkursu El-Robo-Mech, Olimpiady Innowacji Technicznych i Wynalazczości, a kilka tygodni temu zdobył I miejsce w jednej z kategorii na turnieju Explory. Zespół pozostaje w kontakcie z białostockim Stowarzyszeniem Pomocy Niesłyszącym MIG-iem i ma nadzieję testować urządzenie razem z osobami porozumiewającymi się w języku migowym.
Obecnie młodzi badacze pracują nad udoskonaloną wersją swojego prototypu, aby móc tłumaczyć pełne wyrazy. Zespół zamierza także opracowywać bazę danych, która uwzględni najbardziej podstawowe i niezbędne zwroty, np. dla osób, które znajdą się na policji, w szpitalu czy na poczcie. Jak mówi Ewa Karp, nie ma też żadnych przeszkód, by zaprogramować rękawicę w każdym innym języku.
Młoda konstruktorka przyznaje, że najwięcej problemów w projekcie stwarzają zawiłości językowe, choćby bardzo złożona struktura polskiego języka migowego, w którym szyk zdań jest inny niż w języku mówionym. Na przykład zdanie „jak masz na imię” przekształca się w języku migowym na „ty imię jak”, a „gdzie mieszkasz” na „ty mieszkasz gdzie”. Zespół ma nadzieję na uzyskanie tłumaczeń opartych na zaawansowanym algorytmie, który będzie uwzględniać gramatyki obydwu języków.
– Marzeniem każdego z nas jest praca nad nowymi technologiami w przyszłości. W tej dziedzinie trzeba jednak dobrze trafić w rynek i szybko reagować na jego dynamikę i potrzeby – podsumowuje Ewa Karp. Choć członkowie zespołu są dopiero w III klasie liceum, wszyscy mają już zapewnione indeksy na wyższe uczelnie.
Tekst Jolanta Pawnik, dziennikarka, wykładowca i doradca medialny. Entuzjastka nowych mediów. Krakowianka zakochana w rodzinnym Sandomierzu. Autorka książek „Saga rodu Moszczeńskich” i „Sandomierska piłka ręczna”.
Projekt finansowany ze środków Kancelarii Prezesa Rady Ministrów w ramach konkursu Polonia i Polacy za granicą 2021 r.
*Publikacja wyraża jedynie poglądy autora i nie może być utożsamiana z oficjalnym stanowiskiem Kancelarii Prezesa Rady Ministrów.
Źródło DlaPolonii.pl
