Jego nazwisko zna każdy kto interesuje się najnowszą historią Polski. Kojarzony jest powszechnie jako ten wysoki rangą wojskowy, który stanął na czele Powstania Warszawskiego i który potem podpisał jego kapitulację. Nie każdy jednak wie, że był także wybitnym sportowcem, jeźdźcem, mającym za sobą olimpijską przygodę.
Tadeusz Komorowski „Bór” wywodził się z rodziny ziemiańskiej. Urodził się 1 czerwca 1895 roku w Chorobrowie jako syn Mieczysława i Wandy Zaleskiej. Należał do pokolenia, które wkraczało w dorosłość tuż przed I wojną światową. Maturę zdał w 1913 roku w VIII Gimnazjum we Lwowie, po czym wstąpił na Akademię Wojskową w Wiedniu. Ukończył ją dwa lata później, gdy toczyła się już wojna. Jako oficer austriacki Komorowski walczył najpierw na froncie rosyjskim, a potem włoskim.
W listopadzie 1918 roku wstąpił do Wojsa Polskiego, rozpoczynając swą długą i uwieńczoną stopniem generalskim karierę w tej służbie. Zaczął od służby w 9. Pułku Ułanów Małopolskich., a w sierpniu 1919 roku przeniósł się do 12 Pułku Ułanów Podolskich.
Gdy ojczyzna, która dopiero co powstała po 123 latach zaborów, ponownie znalazła się w śmiertelnym zagrożeniu, bez wahania wziął udział w wojnie z bolszewikami. Został w niej poważnie ranny w słynnej bitwie pod Komarowem, podczas której polskie oddziały spektakularnie pokonały armię konną Budionnego.
Wkrótce rozpoczął pracę w Szkole Podchorążych Rezerwy Kawalerii w Gnieźnie i w Oficerskiej Szkole Artylerii i Inżynierii w Warszawie. W 1924 roku został mianowany zastępcą dowódcy 9 pułku Ułanów w Żółkwi. W tym samym roku otrzymał olimpijską nominację i znalazł się w składzie polskiej reprezentacji w jeździectwie, która udała się na igrzyska do Paryża.
Wystartował we Wszechstronnym Konkursie Konia Wierzchowego (WKKW), który nie był w wykonaniu Polaków zbyt udany. Warunki zawodów były bardzo trudne. Część próby terenowej „po drogach i ścieżkach” nie sprzyjała uspokojeniu koni po stiplu (to nazwa drugiego odcinka – o długości od 2 do 4 km, – próby terenowej, w trakcie którego koń musi w szybkim galopie pokonać wiele przeszkód). Przeprowadzono ją na ulicach tętniącego życiem Paryża – w momencie pojawienia się jeźdźca na koniu policjanci czasowo wstrzymywali ruch pojazdów. Dodatkowo francuski kowal bardzo nieudolnie podkuł polskie konie, tak że pogubiły podkowy.
Ostatecznie Polacy zajęli w tej konkurencji siódme miejsce. Tadeusz Komorowski „Bór” jadąc na koniu „Amon” zajął 26. miejsce w WKKW na 44 startujących zawodników. Było ono najniższym z polskiej drużyny, w związku z czym nie zostało wliczone do zespołowej klasyfikacji.
.
.
Od 1926 roku Komorowski przez kilka lat pełnił funkcję komendanta Zawodowej Szkoły Podoficerskiej Kawalerii w Jaworowie, a następnie stanął na czele 9. pułku ułanów, który stacjonował najpierw w Czortkowie, później zaś w Trembowli. Dowodził nim przez dziesięć lat. Równocześnie Komorowski do końca lat dwudziestych kontynuował karierę wyczynowego jeźdźca, co wzbogacało jego umiejętności jako dowódcy. Sport uprawiałby zapewne znacznie dłużej, gdyby nie poważna kontuzja, której doznał w 1929 roku. W latach trzydziestych z powodzeniem zajmował się pracą szkoleniową. Był kierownikiem jeździeckiej kadry na igrzyskach w Berlinie, nadzorując wcześniej jej wielomiesięczne przygotowania. Z bardzo dobrym skutkiem bowiem Polscy w piekielnie wymagającym WKKW i przy znamienitej konkurencji dobyli srebrny medal. W 1938 roku został komendantem niezwykle zasłużonego dla polskiego jeździectwa Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu.
W sierpniu 1939 roku „Bór” objął funkcję Dowódcy Ośrodka Zapasowego Zgrupowania Kawalerii w Garwolinie, którą pełnił także podczas kampanii wrześniowej. Następnie został mianowany zastępcą dowódcy Kombinowanej Brygady Kawalerii płk. Adama Zakrzewskiego w armii „Lublin”. Walczył pod Górą Kalwarią oraz Zamościem, unikając dostania się do niewoli. Przedostał się do Krakowa i tam zorganizował konspiracyjną Organizację Wojskową. Z początkiem 1940 roku przyłączyła się ona do Związku Waki Zbrojnej, a Komorowski został Komendantem Obszaru Kraków. W lutym został mianowany generałem brygady. Latem 1941 r. znalazł się w Warszawie i został mianowany zastępcą komendanta głównego ZWZ. Po aresztowaniu generała Grota-Roweckiego, od lipca 1943 roku, pełnił unkcję Komendanta Głównego AK. W marcu 1944 roku został przez Naczelnego Wodza gen. Kazimierza Sosnkowskiego mianowany generałem dywizji.
To właśnie Tadeusz Komorowski „Bór” podjął decyzję o wybuchu Powstania Warszawskiego. Zdaniem niektórych wysokich rangą dowódców była to decyzja nieodpowiedzialna i wykraczająca poza jego kompetencje. Podczas powstania gen. „Bór”, będąc w złym stanie psychicznym, nie dowodził żołnierzami, cedując do zadanie na Antoniego Chruściela ps. „Monter”. Tuż przed kapitulacją powstania prezydent Raczkiewicz mianował go Naczelnym Wodzem.
Po kapitulacji Powstania gen. Komorowski przebywał w różnych niemieckich obozach. Uwolniony przez żołnierzy amerykańskiej żołnierzy 103 Dywizji Piechoty w maju 1945 roku przybył do Londynu, gdzie był ważną postacią życia emigracyjnego i rządu RP na uchodźctwie. W listopadzie 1946 roku przestał pełnić funkcję naczelnego wodza, a w lipcu 1947 roku został Prezesem Rady Ministrów i funkcję tę pełnił przez niespełna dwa lata.
Po złożeniu urzędu dalej mieszkał w Wielkiej Brytanii pracując jako tapicer. W 1951 roku ukazały się w Londynie jego wspomnienia pt. „Armia Podziemia”. Latem 1956 roku wszedł w skład Rady Trzech – organu opozycyjnego wobec Rządu RP na uchodźctwie.
Tadeusz Komorowski „Bór” zmarł 24 sierpnia 1966 roku w okolicach miejscowości Buckley podczas polowania. W 1994 roku, w pięćdziesiątą rocznicę wybuchu Powstania, syn generała sprowadził jego prochy do kraju. Złożono je w Kwaterze Komendy Głównej AK na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.
Tekst Krzysztof Szujecki, polski historyk sportu, specjalizujący się w dziejach współczesnego ruchu sportowego. Autor książek, m.in. kilkutomowej „Historii Sportu w Polsce” ,”Encyklopedia igrzysk olimpijskich” czy „Życie sportowe w PRL”.
- Projekt finansowany ze środków Kancelarii Prezesa Rady Ministrów w ramach konkursu Polonia i Polacy za granicą 2024 r.
*Publikacja wyraża jedynie poglądy autora i nie może być utożsamiana z oficjalnym stanowiskiem Kancelarii Prezesa Rady Ministrów.
Źródło: DlaPolonii.pl
