Serdecznie zapraszamy do przeczytania wywiadu z Panią Sylwią Woźniak, laureatką konkursu „Polonijny Nauczyciel Roku” 2018:
Proszę powiedzieć od jak dawna pracuje Pani w polskiej szkole w Rzymie i jaka jest Pani rola?
Od ponad dziesięciu latra pcuję jako nauczyciel edukacji wczesnoszkolnej i nauczyciel bibliotekarz w Szkolnym Punkcie Konsultacyjnym przy Ambasadzie RP w Rzymie .
Jestem również pracownikiem administracji szkoły, dzięki czemu znam funkcjonowanie całego systemu szkolnego, jego problematykę oraz potrzeby od podszewki , nie tylko z punktu widzenia pedagoga ale również z perspektywy administracji i zarządzania.
Kilka dni temu otrzymała Pani nagrodę nauczyciela roku 2018. Jak Pani odniosła taki sukces?
W trakcie V Zjazdu Polonii i Polaków z Zagranicy, jaki odbył się w Warszawie we wrześniu 2018 roku, otrzymałam nagrodę w konkursie „Polonijny Nauczyciel Roku – nagroda im. Profesora Andrzeja Stelmachowskiego” w kategorii Szkolnych Punktów Konsultacyjnych.
Konkurs został zorganizowany przez Stowarzyszenie Wspólnota Polska, Senat Rzeczypospolitej Polskiej i Radę Polonii Świata. W obradach Komisji decydującej o wyborze zwycięzców w poszczególnych kategoriach brali udział przedstawiciele Ministerstwa Edukacji Narodowej, Ośrodka Rozwoju Polskiej Edukacji za Granicą oraz przedstawiciele stowarzyszenia Wspólnota Polska. Nagrodę wręczyli mi osobiście: Minister Edukacji Narodowej – Anna Zalewska, Senator Janina Sagatowska, Tomasz Różniak członek Zarządu Krajowego Stowarzyszenie „Wspólnota Polska”. Było to dla mnie dodatkowym zaszczytem.
Zdecydowałam się na uczestnictwo w II edycji Konkursu Nauczyciel Polonijny Roku 2018 niemalże w ostatnim momencie. Przed wypełnieniem niezbędnej dokumentacji zgłoszeniowej zastanawiałam się nad tym, czy faktycznie moje działania są wszechstronne nie tylko w zakresie pracy nauczyciela w SPK w Rzymie, ale również działacza na rzecz Polonii zamieszkującej region Lacjum zwłaszcza w zakresie edukacji i oświaty. Wypełniłam skrupulatnie obszerny formularz zgłoszeniowy, w którym opisałam dokładnie moje urozmaicone działania zarówno na rzecz Szkoły jak i polonii we Włoszech. Dołączyłam również wymaganą, niezbędną dokumentację obrazującą moją pracę z dziećmi, były to filmy oraz bogaty materiał fotograficzny.
Jestem nauczycielem dyplomowanym, z wieloletnim doświadczeniem w pracy z dziećmi dwujęzycznymi we Włoszech. Stale, systematycznie wzbogacam swoje kwalifikacje zawodowe, podejmując specjalistyczne studia podyplomowe i kursy kwalifikacyjne.
Jestem też pomysłodawczynią, jedną z założycielek i jednocześnie aktywnym członkiem Stowarzyszenia Nauczycieli Języka i Kultury Polskiej w Rzymie, (SNJiKP), które w tym roku obchodzi już siódmą rocznicę powstania. Jest to organizacja powołana na bazie zapotrzebowania w środowisku polonijnym na dodatkowe formy wspierające proces edukacji dzieci mieszkających poza granicami Polski . Stowarzyszenie działa pod patronatem Rady Oświaty Polonijnej we Włoszech. Działalność Stowarzyszenia wspierana jest corocznie przez Wydział Konsularny Ambasady RP w Rzymie. Stowarzyszenie oferuje zróżnicowane działania skierowane do polonijnej społeczności lokalnej, również tej niezwiązanej bezpośrednio ze Szkołą Polską w Rzymie.
Staramy docierać się do jak największej grupy Polaków zamieszkujących nasz region, proponując im zróżnicowaną ofertę, głównie w zakresie nauczania języka polskiego jako obcego na różnych poziomach wiekowych, są to m.in. Polskie przedszkole, Kursy języka polskiego jako obcego dla młodzieży, czy też Letnia szkoła języka polskiego. Jestem koordynatorem metodycznym tychże działań. W ramach Stowarzyszenia, corocznie aktywnie pracuję przy tworzeniu i realizacji różnych, uzupełniających form edukacyjnych czy projektów: Seminaria z cyklu – Dziecko dwujęzyczne problem czy skarb?. W roku szkolnym 2017/2018 byłam szkolnym koordynatorem Pilotażowego Stażu Metodycznego dla Nauczycieli Polonijnych. Organizatorem tego edukacyjnego wydarzenia były m.in. Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli Stowarzyszenia Wspólnota Polska – ODN, Ośrodek Rozwoju polskiej edukacji za Granicą, Stowarzyszenie SNJiKP, SPK w Rzymie, a całość przebiegała pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej oraz Wydziału Konsularnego Ambasady RP w Rzymie. Moje działania nie ograniczają się do wewnętrznego środowiska szkolnego, wychodzą poza jego ramy.
Celem mojej pracy jest między innymi propagowanie szkolnictwa wśród polonii lokalnej i docieranie do jak największej społeczności.
Misją naszej Szkoły Polskiej w Rzymie jest integrowanie całej oświaty polonijnej we Włoszech. Pragniemy dzielić się naszym doświadczeniem i naszą specjalistyczną wiedzą. Wszyscy pracujący w Szkole Polskiej w Rzymie nauczyciele to eksperci w dziedzinie nauczania języka polskiego, języka polskiego jako obcego oraz w dziedzinie dwujęzyczności.
Wysokie kwalifikacje zawodowe, właściwe przygotowanie pedagogiczne, a przede wszystkim wieloletnie doświadczenie w pracy z dziećmi dwujęzycznymi sprawiło, że staliśmy się specjalistami. Szkoła i Stowarzyszenie organizują konferencje, warsztaty, seminaria z ekspertami nie tylko z Polski czy Włoch, ale też i z całej Europy, skierowane zarówno do rodziców naszych uczniów jak i wszystkich nauczycieli polonijnych, którzy chcą pogłębiać swą wiedzę.
Wkrótce, w październiku 2018 odbędzie się kolejne wydarzenie, do którego już od dawna szykujemy się wszyscy: będzie to szkolenie dla nauczycieli polonijnych pt. ” Język polski mniej obcy”.
Moja nagroda to również efekt twórczej atmosfery panującej w szkole. Wszyscy korzystamy wzajemnie ze swoich doświadczeń, dzielimy się pomysłami, spostrzeżeniami.
Komunikacja wewnątrz zespołu i współpraca zapewniają owocną realizację zamierzeń edukacyjnych w każdym roku szkolnym.
Cała kadra pedagogiczna działa już od ponad dziesięciu lat, pod kierunkiem wspaniałego kierownika pani Danuty Stryjak. Jej nieustanne działania skierowane są nie tylko na optymalizację warunków nauki oraz pracy uczniów i nauczycieli, ale również na współpracę ze środowiskiem polonijnym, na wsparcie i dzielenie się wiedzą, doświadczeniem ze wszystkimi szkołami polonijnymi i z całym polonijnym środowiskiem edukacyjnym.
Kierownik, nauczyciel a przede wszystkim wspaniały człowiek to inspiracja dla nas wszystkich do intensywnej pracy i konsekwentnej realizacji zadań, które spoczywają na nauczycielu.
Spokój i uśmiech, którym pani Kierownik jest w stanie załagodzić wszelkie trudności to klucz do sukcesu i sprawnie działającego Grona Pedagogicznego.
Idea konkursu Polonijny Nauczyciel Roku jest niezwykle cenna dla wszystkich nauczycieli szkół polskich i polonijnych, zarówno SPK – ów jak i szkół polonijnych czy społecznych.
Jesteśmy rozsiani po całym świecie i każdy z nas, swoimi metodami, przy użyciu dostępnych środków i materiałów stara się nauczać polskie dzieci i dbać o przekazywanie polskich wartości.
To, że ktoś zauważa nasz wysiłek i docenia pracę, jest samą w sobie nagrodą za trud wkładany w nauczanie i wychowywanie polskiej emigracji, jest dla nas motywacją by przezwyciężać wszelkie trudności.
Pragnę jeszcze raz podziękować organizatorom, a przede wszystkim stowarzyszeniu
Wspólnota Polska za tak wspaniały pomysł i projekt. Uczestnictwo w konkursie, a także
możliwość wzięcia udziału w doskonale zorganizowanym i tak bogatym w wydarzenia V Zjeździe
Polonii i Polaków z Zagranicy było dla mnie niezwykłym przeżyciem. Jestem jeszcze bardziej
zmotywowana do intensywnej pracy, a pomysłów na urozmaicanie jej – mam coraz więcej.
Nagroda, którą otrzymałam to nie tylko wyróżnienie, to przede wszystkim zobowiązanie.
Dlaczego misja nauczyciela polonijnego na emigracji jest istotna w kształtowaniu dziecka? Jak i kto może ją wspomóc?
Wszelkie podejmowane działania mające na celu wspieranie edukacji dziecka na emigracji ku polskości są niezmiernie ważne. Umożliwienie dziecku na emigracji funkcjonowania w polonijnym środowisku szkolnym, ułatwia mu swobodne wzrastanie w dwóch językach i dwóch kulturach, jest to proces stopniowy i naturalny.
Osoba nauczyciela polonijnego i sama instytucja Szkoły Polskiej czy polonijnej jest szansą na zapewnienie młodemu Polakowi warunków ku rozwijaniu poczucia tożsamości narodowej, poznawania języka ojczystego rodzica/ rodziców, kultury, historii, tradycji, folkloru.
Rola nauczyciela polonijnego to nie tylko przekazywanie języka , to motywowanie, a przede wszystkim pozytywne, stymulujące oddziaływanie na poczucie wartości ucznia, na świadomość swych korzeni, wiedzę o przodkach, o historii, o kulturze. Świadomość skąd pochodzą rodzice, dziadkowie niweluje ryzyko strachu, zaburzenia poczucia tożsamości narodowej, czy odrzucenia polskości w innym kraju zamieszkania. Sprawia, że uczniowie czują się przynajmniej częściowo przynależni do Polski.
Dużo się mówi o dwujęzyczności i jej zaletach, a jednak dalej są rodziny, które nie przykładają do niej wagi, bądź nawet zaprzeczają. Czy ma Pani jakieś argumenty aby zachęcić polskich rodziców do współpracy?
Praca nauczyciela poza granicami Ojczyzny to praca z dziećmi, ale to też praca z rodzicami.
Bez ich zaufania i aktywnego udziału w procesie nauczania efekty moich wysiłków są ograniczone. To rodzice jako pierwsi prezentują, wprowadzają dziecku język polski w sposób całkowicie naturalny. To oni są w stanie nadać językowi polskiemu tą niezwykłą, niepowtarzalną wartość emocjonalną. Nauczyciel kieruje procesem nauczania, rodzic w tym wypadku jest wraz z dzieckiem aktywnym uczestnikiem, NIE obserwatorem! Im wcześniej przekażemy, opowiemy dziecku historię naszej rodziny, historię kraju z którego pochodzimy, zabierzemy dzieciaka na wakacje do Polski, umożliwimy skosztowanie polskich smaków – jednym słowem przybliżymy mu globalnie Polskę – tym szybciej i efektywniej nadamy sens procesowi przyswajania języka polskiego.
Coś czego dziecko nie zna, nie rozumie, do czego nie ma motywacji może wydawać się niepotrzebne. Odpowiednie zaangażowanie rodziców, praca nauczyciela nad motywowaniem ich do wspólnych działań przez pracę, naukę, ale też swobodną zabawę językiem polskim, może zaowocować. Dwujęzyczność, wielojęzyczność to bogactwo, które otwiera dziecku drogę na świat. Myślę, że każdy z rodziców ma obowiązek podjąć wysiłek edukacyjny w kierunku polskości, aby udostępnić dziecku możliwość poznania lub przynajmniej wyboru.
Co przynosi Pani największą satysfakcję w codziennej pracy?
Uśmiech moich uczniów, ich spontaniczny uścisk na powitanie czy pożegnanie, radość i zdziwienie w oczach kiedy uda im się wykonać jakieś zadanie, powiedzieć, przeczytać poprawnie coś, co wcześniej wydawało się nieosiągalne, niewykonalne. Staram się rozkochiwać moich uczniów w Polsce i polskości. Ich małe sukcesy to moje ogromne satysfakcje.
Jaką lekcja uważa Pani za najbardziej udaną w swojej karierze?
W pierwszych latach mojej pracy w Szkole Polskiej, jeszcze w siedzibie przy Vicolo Doria, przy Placu Weneckim, z okazji zbliżających się Świąt Bożego Narodzenia przygotowałam z maluchami krótkie przedstawienie dla rodziców. Tekst, który ćwiczyliśmy wielokrotnie bez nadzwyczajnych odczuć, w trakcie przedstawienia wzbudził we mnie niesamowite uczucie melancholii, przywołał wspomnienia moich dziecinnych, rodzinnych świąt w Polsce. Usilnie ukrywając wzruszenie i łzy, napotykałam kolejno oczy mam moich uczniów, z których wyczytywałam podobne emocje. Jedność, wspólnotę którą odczuliśmy w tych chwilach wszyscy moge teraz zdefiniować jako tęsknotę za polskością. Siła, z którą śpiewaliśmy kolędy, świąteczne życzenia i uściski, którymi się żegnaliśmy miały niezwykłą i wręcz terapeutyczną moc, dla nas dorosłych, ale i dla dzieci, które z radością uczestniczyły w tym rytuale pełnym emocji.
Czy zapadła Pani w pamięci jakaś sytuacja z nauczycielskiej kariery? Jakaś anegdota?
Z ogromną radością wspominam jedną z moich uczennic, której mama robiła wszystko co możliwe, aby dziewczynka chciała uczyć się języka polskiego. Ania zaczęła chodzić do 1 klasy Szkoły Polskiej jako 6 latka. Przez dobrych kilka tygodni na początku każdej lekcji, jak koledzy w klasie wyjmowała niezbędne książki, zeszyty, piórnik na ławkę, po czym jak tylko traciłam ją na chwilę z pola widzenia …..chowała wszystko do plecaka, zamykała go skrupulatnie, zakładała kurtkę zamykając ją pod samą szyję, ostentacyjnie dając mi do zrozumienia, że zakończyła działania na dzień dzisiejszy. Systematycznie rozpakowywałyśmy wspólnie plecak, pracowałyśmy troszeczkę i znowu…. chwila mojej nieuwagi, koncentracji na innych dzieciach……plecak i Ania znów gotowi do wyjścia! Te zmagania trwały kilka tygodni, stopniowo przedłużałyśmy naszą pracę i zmniejszałyśmy częstotliwość pakowania plecaka. Ania obserwowała mnie, koleżanki i kolegów. Zaczęła czuć się bezpiecznie. Zauważyła, że to czego od niej oczekuję to bycie z klasą i czuć się częścią klasy. Zaskakujące było dla mnie to w jak poważny i zdecydowany sposób (mimo jej wieku i zabawnego wymiaru całej sytuacji) dawała mi do zrozumienia , że czuje się niepewnie w tej nowej językowej rzeczywistości. Ania nie odrzucała języka polskiego czy polskiej szkoły.
Ona po prostu, w swój dziecinny, choć tak dojrzały sposób prosiła o pomoc w dotarciu do języka polskiego. W czerwcu 2018 roku, po trzech latach wspólnych wysiłków, żegnałam Anię która obecnie jest już w czwartej klasie. To cudowna uczennica, radosna, aktywna, zaangażowana we wszystkie klasowe wydarzenia, władająca świetnie językiem polskim i językiem włoskim. Mała Polka i mała Włoszka.
Poczucie bezpieczeństwa w szkole polskiej za granicą, ukazanie dziecku sensu wspólnej pracy, nauki czy zabawy w innym, często całkowicie nowym języku to podstawowy cel pracy nauczyciela edukacji wczesnoszkolnej. To ważniejsze niż wszelkie teoretyczne działania. Konsekwentne praca nauczyciela, systematyczne współpraca z rodzicami, tworzenie poczucie bezpieczeństwa i przynależności do grupy jest gwarancją kontynuacji szkolnej ścieżki na kolejnych etapach edukacyjnych.
Gratuluję sukcesów i dziękuję za rozmowę.
Z Panią Sylwią Woźniak rozmawiała Anna Traczewska, korespondentka z Marche, autorka bloga PLorIT.
Foto: Archiwum Pani Sylwi Woźniak.
Wszelkie prawa zastrzeżone.
