1 lutego przypadła jedenasta rocznica śmierci poetki polskiej, eseistyki, felietonistki, damy Orderu Orła Białego, Wisławy Szymborskiej, laureatki Literackiej Nagrody Nobla w 1996 roku.
Urodziła się w 2 lipca 1923 roku w miejscowości Kórnik w województwie wielkopolskim. Zmarła w Krakowie 1 lutego 2012 r. W tym roku, 2 lipca przypadają jej setne urodziny, dlatego Senat RP ustanowił rok 2023 rokiem Wisławy Szymborskiej. Z tej okazji zaplanowano między innymi wydanie dzieł zebranych noblistki.
Niech zatem każdy kolejny dzień tego (i każdego następnego) roku będzie okazją do ponownego sięgania po jej poezję.
Mówi się o Wisławie Szymborskiej, że pisała wiersze o ludzkiej kondycji. Faktycznie jej słowa zdawały się wnikliwie obserwować człowieka w świecie i skrzętnie spisywać jego los.
Czesław Miłosz mówił, że Szymborska w poezji przemawiała „chowając swoje prywatne sprawy dla siebie, poruszając się w pewnej od nas odległości, ale zarazem odwołując się do tego, co każdy zna z własnego życia”.
Jako poetka zadebiutowała w marcu 1945 roku wierszem „Szukam słowa”, opublikowanym w dodatku „Dziennika Polskiego” pt. „Walka”. Natomiast jej pierwszy tomik wierszy wydany w 1952 r. to „Dlatego żyjemy”. Wydane w czasach apogeum stalinizmu jej wiersze noszą piętno swej epoki.
W wydanym w roku 1957 roku tomie „Wołanie do Yeti” widać charakterystyczne cechy poetyki – aforystyczność i stosowanie paradoksu jako podstawowej figury retorycznej. W 1962 r. powstał tomy wierszy: „Sól”, i następnie: „Sto pociech” (1967), „Wszelki wypadek” (1972), „Wielka liczba” (1976), „Ludzie na moście” (1986), „Koniec i początek” (1993), „Chwila” (2002), „Dwukropek” (2005) i „Tutaj” (2008). Szymborska opublikowała ok. 350 wierszy. Jej utwory były tłumaczone na ponad 40 języków.
W 1996 roku Szymborska odebrała literacką Nagrodę Nobla, za poezję, która z ironiczną precyzją pozwala historycznemu i biologicznemu kontekstowi ukazać się we fragmentach ludzkiej rzeczywistości.
Po otrzymaniu Nagrody Nobla, życie Szymborskiej dotychczas spokojne bez reflektorów, okazało się dla niej bardzo ciężkie do zniesienia. Ciągła konieczność wystąpień publicznych i popularność związana z Noblem podzieliło jej życie na dwa etapy: przed i po otrzymaniu Nagrody. Szymborska ceniąc sobie spokój i prywatność, zniosła tą wielką zmianę w swoim życiu z godnością, jako osoba która nie zamierzała dostosować swojego życia do oczekiwań innych
Wisława Szymborska była wirtuozem słowa – podkreślają krytycy literaccy. Zwięzłość i trafność jej obrazowania poetyckiego sprawiła, że wiersze noblistki należą do najpowszechniej znanych i najczęściej cytowanych; niektóre z nich trafiły do języka potocznego. Jednym z najpopularniejszym wierszem Szymborskiej, jest utwór „Nic dwa razy” który zrósł się z polszczyzną i cytowany jest czasami bez świadomościowe : „Nic dwa razy się nie zdarza / i nie zdarzy. Z tej przyczyny / zrodziliśmy się bez wprawy / i pomrzemy bez rutyny (…)”.
Z okazji przypadającej w tym roku setnej rocznicy urodzin Wisławy Szymborskiej planowane są konferencje naukowe, podcasty i inicjatywy artystyczne proponowane przez instytucje kultury w Polsce. Nie zabraknie obchodów poza granicami kraju, również we Włoszech, gdzie twórczość poetki cieszy się niesłabnącą popularnością.
Tekst: Anna Dorota Więckowska
