Każdego roku 25 kwietnia jest dniem wolnym od pracy w Italii, bo Włosi obchodzą państwowe Święto Wyzwolenia, upamiętniające wyzwolenie północy kraju. Kilka dni wcześniej w regionie Emilia-Romania poszczególne miasta pamiętają o swoich bohaterach z czasów II wojny światowej.
.
.
.
-Dwa intensywne, piękne dni spotkań i uroczystości – tak konsul generalna RP w Mediolanie Anna Golec-Mastroianni określiła w rozmowie z PAP wydarzenia upamiętniające 78. rocznicę wyzwolenia przez 2 Korpus Polski generała Władysława Andersa terenów północnych Włoch.
Obchody rozpoczęły się w miejscowości Castel San Pietro Terme koło Bolonii, która została wyzwolona 17 kwietnia 1945 roku przez zgrupowanie „RUD” generała Klemensa Rudnickiego z 2. Korpusu Polskiego. Ten historyczny moment upamiętnia pomnik z płaskorzeźbą przedstawiającą walki polskich żołnierzy z niemieckim okupantem. W uroczystości wziął udział burmistrz Castel San Pietro Terme, Fausto Tinti.
Kolejnym miastem obchodów była Imola, gdzie na terenie Ogrodu Generała Andersa jest płaskorzeźba poświęcona polskiemu żołnierzowi, pomnik dowódcy 2. Korpusu oraz pomnik Wojtka, jedynego na świecie kaprala niedźwiedzia, który towarzyszył armii na jej szlaku bojowym. Autorem tych dzieł jest artysta Luigi Enzo Mattei. Ten wspaniały ogród utworzono w 2015 roku na wniosek licznej grupy mieszkańców Imoli i z inicjatywy działającego tam włoskiego stowarzyszenia Dziedzictwo i Pamięć, którego działacze na czele z jego przewodniczącym Gianpietro Mondinim byli obecni na uroczystościach. Burmistrz Imoli Marco Panieri, podkreślając, że jego miasto czuje się bardzo związane z Polską i Polakami i wyraża wdzięczność za jego wyzwolenie. W Imoli był również autor wydanej właśnie we Włoszech przez wydawnictwo Minerva książki dla dzieci o misiu Kapralu Wojtku, Mauro Bartoli ( o książce pisaliśmy już wcześniej https://www.polacywewloszech.com/2023/04/21/konkurs-w-rocznice-wyzwolenia-bolonii-do-wygrania-unikatowa-ksiazka-w-jezyku-wloskim-o-niedzwiedziu-wojtku/).
Kolejną miejscowością, gdzie złożono kwiaty była Santa Sofia w prowincji Forli-Cesena. Zdobyła ją 5. Wileńska Brygada Piechoty, o czym informuje tablica upamiętniająca wyzwolenie miejscowości.
Czwartkowe obchody zakończono w Forli. O bohaterstwie polskich żołnierzy 3. Dywizji Strzelców Karpackich mówi tablica umieszczona w XII-wiecznym kościele San Mercuriale. To tu podczas ofensywy na Bolonię wiosną 1945 roku zorganizowano Centrum Szpitalne z polowym szpitalem ewakuacyjnym, stanowiące zabezpieczenie medyczne 2. Korpusu Polskiego. Na Piazza Saffi przybyli burmistrzowie: Forli – Gianluca Zattini i pobliskiego Predappio – Roberto Canali. Oczywiście nie zabrakło miejscowej Polonii.
.
W piątek odbyły się polsko-włoskie uroczystości w 78. rocznicę wyzwolenia Bolonii. Rozpoczęły się rano od złożenia wieńca pod tablicą na Piazza Nettuno.
.
.
21 kwietnia 1945 roku o godzinie 6 rano 9. Batalion Strzelców Karpackich jako pierwszy wkraczał do tego miasta, owacyjnie witany przez mieszkańców Bolonii. Żołnierze polscy zawiesili na ratuszu polską flagę. Tym wspaniałym akcentem kończył się wielomiesięczny trud polskiego żołnierza, który przez Włochy zmierzał do wolnej Polski. Ambasador Anna Maria Anders przy wielu okazjach mówiła o polsko-włoskim braterstwie broni, podkreślając, że często odwiedza polskie cmentarze wojenne we Włoszech. Doskonale pamięta, że wielu żołnierzy 2. Korpusu Polskiego nie mogło wrócić do ojczyzny i było skazanych na wygnanie, bo sama wychowała się wśród nich. Podobne historie życie napisało innym dzieciom żołnierzy 2.Korpusu, którzy założyli w 2007roku Stowarzyszenie Rodzin Polskich Kombatantów we Włoszech, chcąc pielęgnować i upowszechniać historię ich rodziców. W Bolonii obecni byli przedstawiciele Stowarzyszenia na czele z prezesem Maurizio Nowakiem i Anną Kuliczhowshi. Na polskim cmentarzu wojennym w San Lazzaro di Savena koło Bolonii, gdzie pochowanych jest ponad 1400 żołnierzy jest też tablica ze zdjęciami tych, co brali udział w kampanii włoskiej. Wyblakłe zdjęcia pokazują młodych żołnierzy, w tym tatę Anny czy Maurizio i innych dumnych z nich dzieci, dbających, aby pamięć o nich nie zaginęła. Dorastali w rodzinach bezpaństwowców, którzy musieli odnaleźć się w niełatwej nowej rzeczywistości. Ich historie powinny być ocalone od zapomnienia…Uczestnicząca w obchodach Bernadeta Grochowska, prezes Stowarzyszenia „Polonia” w Cesenie od lat współpracuje z polskimi organizacjami i na co dzień aktywnie wspiera działania Polonii na terenie Włoch.
W rocznicowych ceremoniach uczestniczyli również, Konsul Honorowy RP w Bolonii Pasquale Laurenzano, miejscowa Polonia, włoskie organizacji kombatanckich i sił zbrojnych, włoscy przyjaciele Polski, przedstawicielka Polskiej Izby Biznesowej we Włoszech Ewa Trzcińska a także delegacja polskiej szkoły imienia 2 Korpusu Polskiego z jej dyrektor Iwoną Stachera.
.
Następnie złożono wieńce pod historyczną bramą miejską Porta Maggiore, gdzie znajduje się tablica upamiętniająca wkroczenie polskich żołnierzy. Burmistrz Matteo Lepore powiedział przy tej okazji, że wojska generała Andersa odegrały fundamentalną rolę w wyzwoleniu miasta i że Bolonia zawsze będzie wdzięczna polskim żołnierzom.
.
W samo południe na Polskim Cmentarzu Wojennym, gdzie pochowanych jest ponad 1400 żołnierzy 2. Korpusu, odprawiona została polsko-włoska msza.
– Te dni wspólnych obchodów tej ważnej dla Polski rocznicy wyzwolenia miast w Emilii-Romanii przez 2 Korpus generała Andersa potwierdzają, jak silne są więzy między naszymi narodami – powiedziała konsul Anna Golec-Mastroianni, dodając:
–Dzisiaj mogliśmy się podzielić z Polonią bardzo dobrą wiadomością od burmistrza Bolonii Matteo Lepore o tym, że po 78 latach nasi kombatanci i ich rodziny mogą doczekać się w końcu umieszczenia na głównym placu Bolonii – Piazza Nettuno tablicy upamiętniającej wejście 2 Korpusu 21 kwietnia 1945 roku do miasta. Dzisiaj dostaliśmy zgodę.
.
.
.
.
Tablica zostanie umieszczona w najbliższych miesiącach. Wieniec złożono również jak do roku na Cmentarzu Brytyjskiej Wspólnoty Narodów.
W Castel San Pietro Terme, Imoli, Santa Sofia, Forli czy w Bolonii co roku mówi się o wspólnej włosko-polskiej przeszłości, za którą stoją konkretni ludzie, ich rodziny. Żyjąca jeszcze garstka sędziwych kombatantów cieszy się nieustającą sympatią mieszkańców regionu, wdzięcznym za wolność odzyskaną dzięki żołnierzom Andersa.
Tekst: Ewa Trzcińska
Zdjęcia: Fausto Branchi, Iwona Stachera, Iwona Chełmowska
